Aşk ve akıl, insan varlığının iki temel sahasıdır; varlığının mahiyeti bu iki olguya bağlıdır. Aşk insani bir olgu olduğu kadar, akıl da insani bir olgudur. İnsandan başka hiçbir varlık akil olmadığı gibi, insandan başka hiçbir varlık da aşık olamaz. İnsanın büyüklüğü akıl ve aşktan gelir. İnsan çok ağır bir yük olan ilahi emaneti, akıl ve aşk sayesinde taşımaktadır. Fârâbî, İbn Sînâ, Muhâsibi, Suhreverdî gibi birçok filozof ve arif, akıl ve aşk konularında çok şeyler söylemişlerdir. Ma'rifet ehlinin büyükl